အသက္ ၁၅ ႏွစ္ သုိ႔ေသာ္ ကမၻာ့အေတာ္ဆံုး ကင္ဆာ သုေတနသပညာရွင္ Jack Andraka

အခုေတာ့ အသက္ ၁၆ ႏွစ္ ရွိသြားျပီ။ လြန္ခဲ့တဲ့ တစ္ႏွစ္တိတိက သူဘာလုပ္ခဲ့လဲဆုိတာကုိ သိရင္ လက္ရွိ သူဘာလုပ္မယ္ဆုိတာကို လူတိုင္း ခန္႔မွန္းၾကည့္ႏိုင္ပါတယ္။ အမည္က Jack Andraka လို႔ အမည္ရပါတယ္။


ငယ္ငယ္ေလးကတည္းကေန သူ သတိထားမိလာတာ တစ္ခုက လူအေတာ္မ်ားမ်ားဟာ ကင္ဆာေၾကာင့္ ကြယ္လြန္ျခင္းပါ။ အိမ္နီးနားခ်င္းေတြအျပင္၊ ေဆြးမ်ိဳးသားခ်င္းေတြအထိပါ ကင္ဆာေၾကာင့္ အသက္ဆံုးရွံုး သြားရတာေတြ ျမင္ရေတာ့ နာက်ည္းစိတ္တစ္ခု ရလိုက္သလိုပါပဲ။ အသဲ၊ အစာအိမ္နဲ႔ ဂလင္းမွာ အေျခတည္ျပီး ျဖစ္တဲ့တဲ့ ပန္ကရိယ ကင္ဆာ (ဂလင္းကင္ဆာ) ဟာ သူ႔အတြက္ ရန္သူ တစ္ေကာင္ ျဖစ္လာပါတယ္။ အေၾကာင္း ကေတာ့ စစ္ေဆးလို႔အေျဖမေပၚပဲ အခ်ိန္လြန္ျပီး လူေတြ ေသေနၾကရလို႔ပါ။ ဒီေတာ့ မီးဖိုေခ်ာင္ဟာ သူ႔အတြက္ ဓာတ္ခြဲခန္း တစ္ခုအလား ျဖစ္လာပါတယ္။

အသက္ ၁၃ ႏွစ္အရြယ္ကစလို႔ Google ကေနရွာျပီး ပန္ကရိယ ကင္ဆာအေၾကာင္းေတြ ရွာဖတ္ေနျပီ။ လက္ရွိ အသံုးျပဳေနတဲ့ ရွာေဖြ စစ္ေဆး စက္ပစၥည္းက လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ ၄၀ က ဟာကုိပဲ မေျပာင္းပဲ အသံုးျပဳေနျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကင္ဆာဆဲလ္ေတြ႔ရွိႏိုင္ေခ်က ၁၀ပံုပံု ၁ ပံုေတာင္ မရွိပါဘူး။ ဆီထုတ္ထုတ္တဲ့ Dipstick တစ္ေခ်ာင္းရယ္။ ေဆးဆိုင္က ဝယ္ယူတဲ့ ပရိုတိန္းတစ္မ်ိဳး (Mesolthelin) ေဆးရည္နဲ႔ အျခားေသာ ေဆးပစၥည္း အစံုအလင္က သူ႔အတြက္ သုေတသန ျပဳစရာ ပစၥည္းမ်ား ျဖစ္လာ ပါေတာ့တယ္။ အီလက္ထရြန္ဓာတ္ အျပည့္အဝ စီဆင္းေစမယ့္ Paper sensor တစ္မ်ိဳးကို စတင္ျပဳလုပ္ပါတယ္။ လူေတြရဲ ႔ ဆီး၊ေသြးကို ယင္း စာရြက္ေပၚတင္ျပီး မွန္ေျပာင္းနဲ႔ ေလ့လာရံု၊ ကြန္ျပဴတာနဲ႔ Scan ဖတ္လိုက္ရံုနဲ႔ ပန္ကရိယ ကင္ဆာ ရွိမရွိ အလြယ္တကူ စစ္ေဆးႏိုင္မယ့္ နည္းပညာနဲ႔ ပစၥည္း ျဖစ္ပါတယ္။

လက္ရွိ အသံုးျပဳေနတဲ့ ပန္ကရိယ ကင္ဆာစစ္ေဆးေရး စက္ထပ္ အာရံုခံႏိုင္မွု စြမ္းအားက အစ ၄၀၀ ေတာင္ ကြာျပီး ေစ်းႏွုန္းအားျဖင့္ကလည္း အစေပါင္း ၂၆၀၀၀၀ သက္သာေနပါတယ္။ အေၾကာင္းကေတာ့ အဲ့အတြက္ ၁ေဒၚလာရဲ ႔ ၁၀ပံုပံု ၁ပံု ( 1 cent) ပဲ ကုန္က်လို႔ေလ။ ကင္ဆာေရာဂါ စမ္းသပ္စက္ပစၥည္းၾကီးမ်ားနဲ႔ ၾကိဳးစား လုပ္ေဆာင္ေနတဲ့ ဓာတ္ခြဲခန္းနဲ႔ ပညာရွင္မ်ားကို အရွက္ခြဲလိုက္သလိုပါပဲ။ စမ္းသပ္မွု ျပီးေျမာက္ဖု႔ိ အနည္းငယ္ အလိုမွာ ဓာတ္ခြဲခန္းေတြကို စာပို႔ပါတယ္။ အေမရိကန္ ႏိုင္ငံအတြင္းက ကင္ဆာ သုေတသန ျပဳလုပ္ေနၾကတဲ့ ဓာတ္ခြဲခန္းေပါင္း ၂၀၀ ေက်ာ္ကို သူ႔ရဲ ႔ သုေတသန စာတမ္းမ်ား ပု႔ိလိုက္ပါတယ္။ ၂၀၀ မွာ ၁၉၉ ခုေသာ ဓာတ္ခြဲန္းက ျငင္ဆန္ျပီး John Hopkins တကၠသိုလ္က ေဒါက္တာ Anarban Maitra ကေတာ့ ခြင့္ျပဳေပးလိုက္ပါတယ္။ အဲဒီမွာစမ္းသပ္ျပီး ၂၀၁၂ အမွီမွာ ေအာင္ျမင္မွု ရရွိသြားတာပါပဲ။

အဲ့ေနာက္ပိုင္း အေမရိကန္ကေရာ၊ ကမၻာက ေပးအပ္တဲ့ ဆုတံဆိပ္အမ်ိဳးမ်ိဳး ရရွိျပီး လူသိမ်ားတဲ့ သုေတသန ပညာရွင္ တစ္ဦး ျဖစ္လာပါေတာ့တယ္။ လက္ရွိ ဆုေၾကးေငြ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၁သိန္းေက်ာ္ ရရွိထားျပီး အျခားေသာ သုေတသနမ်ား ျပဳလုပ္ဖို႔အတြက္ ေငြေၾကးေထာက္ပံ့မွုကိုလည္း အျပည့္အဝရရွိထားပါတယ္။ 2013 Social God Summit မွာ တက္ေရာက္ ေဟာေျပာခြင့္ရပါတယ္။ ကမၻာမွာ ၁ ရာခိုင္ႏွုန္းမွ်သာ ရွိတဲ့ သုေနတနပညာရွင္ လူဦးေရထဲကို ပါဝင္လာတဲ့ ထူးခြ်န္ပညာရွင္ တစ္ဦးမို႔ပါ။ သူ႔ရဲ ႔ ေနာက္ထပ္ ေျခလွမ္းမ်ားက အျခားေသာ ကင္ဆာအမ်ိဳးအစားနဲ႔ HIV တို႔လို ေရာဂါတို႔ကို ရွာေဖြေဖာ္ထုတ္မယ့္ သုေတသန ျဖစ္ပါတယ္။

Social Good Summit မွာ သူေျပာခဲ့တဲ့ စကားအခ်ိဳ ႔ကို ေအာက္ပါအတိုင္း ေကာက္ႏုတ္ေပးလိုက္ ရပါတယ္။

"Science shouldn't be a luxury, and knowledge shouldn't be a commodity,"
“သိပၸံပညာရပ္ဟာ ဇိမ္ခံပစၥည္း မဟုတ္ဘူး။ ပညာဆုိတာ လူတိုင္း ရသင့္ရထိုက္တဲ့ အသံုးအေဆာင္ ပစၥည္းတစ္ခု ျဖစ္တယ္”

"Imagine if we lived in a knowledge democracy. It should be a basic human right."

“က်ေနာ္တို႔ဟာ တရားမွ်တတဲ့ ပညာေရး စနစ္ (ပညာ ဒီမုိကေရစီ စနစ္) မွာေနထိုင္တယ္လို႔ ယူဆၾကည့္ပါ။ ဒါဟာ တစ္ကမၻာလံုးအတြက္ အေျခခံအက်ဆံုး လူ႔အခြင့္အေရးတစ္ခုပဲ ျဖစ္ပါတယ္။”

ေအာင္ခမ္း (TSJ Team)